Grote veranderingen op komst in Washington
Al jaren is Marieke de Vries een vertrouwde (en betrouwbare) gast in onze huiskamers. Als correspondent voor de NOS werkt zij momenteel in de Verenigde Staten, waarover zij onlangs het boek ‘Amerika, Amerika’ uitbracht. Speciaal voor ons schrijft zij over de betekenis van de verkiezing van Donald Trump voor ambtenaren en lobbyorganisaties.
Door: Marieke de Vries
Er lijkt een zware deken te zijn neergedaald over mijn woonplaats Washington DC, waar bijna 93% democratisch heeft gestemd. In mijn liberale buurtje Adams Morgan hangen hier en daar nog Harris/Walz posters voor de ramen en regenboogvlaggen aan de veranda’s, als een soort teken van verzet. Maar we weten inmiddels wie de verkiezingen wonnen.
Iedereen die een tijdje in DC woont en werkt, beseft wat deze wisseling van de macht betekent: een nieuwe invasie van Trump-gezinden. In mijn straat verschijnen sinds de verkiezingen van 5 november vrijwel iedere dag nieuwe ‘Te Koop’-borden. Makelaar Silvana Diaz laat me een huis dat aan de overkant te koop staat zien: “Mensen bellen me op met de vraag of ik hun huis in de verkoop kan doen, omdat ze denken dat ze hun baan gaan verliezen. Dan gaat het vooral om ambtenaren, mensen die nu nog bij overheidsorganisaties werken.”
Die vrees is niet ongegrond, want Trump heeft een grootscheepse opschoning van het ambtenarenapparaat aangekondigd. Daarvoor heeft hij een organisatie in het leven geroepen die buiten de overheid om zal opereren, maar wel de naam Departement van Overheidsefficiëntie heeft gekregen. Geleid door zakenmannen en miljardairs Elon Musk en Vivek Ramaswamy. Die laatste zei recent, in een toespraak op Trumps landgoed Mar-a-Lago: “Elon Musk en ik zullen beginnen met massadeportaties van miljoenen ongekozen federale bureaucraten uit het ambtenarenapparaat van Washington DC”.
'Trump-Bumb'
Al die ambtenaren worden vervangen door Trump-loyalisten, die zijn opdrachten zonder morren zullen uitvoeren. Want daarom doet Trump dit. Tijdens zijn eerste termijn kreeg hij regelmatig tegengas van het ambtenarenapparaat, bijvoorbeeld op het gebied van immigratie. De overheidsdienaren zagen het als hun taak hem te wijzen op bestaande wetten of mensenrechtenverdragen, waardoor hij bepaalde verregaande plannen niet kon uitvoeren. Tot grote ergernis van Trump.
Daarvan zal nu geen sprake meer zijn. Alle vangrails haalt hij met het vervangen van het ambtenarenapparaat weg. Dat betekent ook dat links ingestelde of aan de democratische partij gelieerde clubs, zoals lobbykantoren, geen voet aan de grond meer zullen krijgen bij de meeste overheidsinstanties.
De links-georiënteerde non-profit clubs waren tijdens zijn eerste termijn nóg meer Trumps tegenstanders dan de Democraten. Ze spanden rechtszaak na rechtszaak aan tegen Trumps beleidsvoorstellen op het gebied van immigratie, zijn moslim-ban en de klimaatplannen. Daardoor wisten ze hem behoorlijk in de wielen te rijden.
Deze clubs werden daarvoor beloond met een stortvloed aan donaties door tegenstanders van Trump, de zogenoemde ‘Trump-Bumb’. Ook dit keer beloven deze organisaties weer in de aanval te gaan: “Trump zal eerst langs ons moeten,” schreef Anthony D. Romero van de American Civil Liberties Union (ACLU) de dag na de verkiezingen. “We zullen zijn onverdraagzame, seksistische, anti-klimaat agenda verslaan!” mailde een milieuorganisatie aan haar donoren.
Maar dat zou dit keer wel eens ingewikkelder kunnen zijn dan de eerste keer. Toen belandden Trump en de zijnen redelijk onervaren in het Witte Huis. Inmiddels hebben ze 4 jaar lang bij kunnen leren over de procedures die ze het beste kunnen doorlopen om hun beleid erdoor te krijgen. Bovendien zijn er destijds door Trump veel rechters aangesteld die een stuk conservatiever in het leven staan. Niet in de laatste plaats in het hoogste rechtsorgaan van de VS, het Hooggerechtshof.
Daarnaast merken non-profit organisaties dat donoren weinig puf meer hebben in nog een ronde van verzet. Sommigen zijn zelfs bang voor de toorn van Trump en zijn vertrouwelingen, die wraak hebben gezworen aan degene die doneren aan clubs die zijn regering proberen te dwarsbomen.
Veel van wat in de Verenigde Staten begint, krijgt op zeker moment zijn weerklank in Europa - en daarmee dus in Nederland. Voor tegenstanders van een radicaal-rechts beleid à la Donald Trump geldt dan ook: Fasten your seat belts.
Marieke de Vries, Amerika, Amerika
Uitgeverij Ambo Anthos 2024
280 pagina's, €21,99
