De onvertelde realiteit

Lobbyisten weten: je hebt maar één kans om je punt te maken. Die kans wil je benutten met iets dat raakt én perspectief biedt. En dus presenteren we de succesverhalen: het buurtinitiatief dat floreert, de jongere die dankzij begeleiding werk vond, de wijkagent die verbinding legde. Niets mis mee—behalve dat het halve waarheden blijven als we de andere kant niet tonen.

De realiteit in veel wijken is ook dat sociale structuren zijn uitgehold, voorzieningen verdwijnen en mensen het vertrouwen verliezen in instanties én in elkaar. In het sociaal werk vangen professionals de rafelranden van de samenleving op, vaak zonder erkenning of structurele steun. Ze zien elke dag mensen die niet meedoen, omdat ze niet kúnnen meedoen. Maar dat verhaal schuurt. Het wringt met de wens om vooruitgang te tonen. Je wilt het liefste een verhaal presenteren waarin sociaal werk op termijn overbodig is, maar dat is niet reëel.

Waarom we het ongemak moeten omarmen
Het werk als directeur van Sociaal Werk Nederland heeft me gevormd in wat ik zie op straat, in de wijk, in het buurthuis en in de maatschappelijke opvang. Ik zie verhalen achter mensen. Als ik in een wijk loop, zie ik de kracht van mensen, maar ook de onmacht. Als ik Kamerleden of bewindspersonen een middag meeneem naar een buurthuis, zie ik soms het ongemak of zelfs de verwondering dat het ook gezellig kan zijn.

Dat ongemakkelijke verhaal verdient een plek in de lobby. Niet om de boel te verlammen of te klagen, maar om eerlijk te zijn over de urgentie en de complexiteit. Het verhaal over waar het misgaat is niet het tegenovergestelde van hoop—het is de voedingsbodem ervoor. Want pas als we erkennen waar het schuurt, kunnen we zoeken naar oplossingen die echt verschil maken.

Van ongemak naar oplossingen

Dat die oplossingen juist in het sociaal domein en dus in de sociale basis liggen, is een voortdurende missie. En wat zien we? Een voorzichtige paradigmashift. Waar ik begon in een tijd waarin het maatschappelijke en politieke beeld van de social workers gelieerd werd aan sandalen, vettig haar en wollig taalgebruik, zien we nu dat die social workers een essentieel deel van de oplossing zijn, dicht bij de mensen in de wijk.

Zij weten dat wat op papier werkt, in de praktijk vaak struikelt over menselijke realiteit. Sociaal werk blijkt keer op keer een belangrijk onderdeel van de oplossing. Verminderen van de druk in de zorg begint met aandacht voor armoede, eenzaamheid, gezonde huisvesting. En die erkenning zien we ook terug in Den Haag: het Aanvullend Zorg en Welzijnsakkoord is daar een voorbeeld van. We zijn er nog niet, maar ik ben optimistisch.