De NAVO-norm is niet langer slechts een abstract getal in defensierapporten; het is hét politieke onderwerp van dit moment in Den Haag. Na steun van het demissionaire kabinet voor de NAVO-ambitie om defensie-uitgaven op te schroeven naar 5% van het bbp (waarvan 3,5% voor defensie en 1,5% voor bredere defensie-gerelateerde uitgaven), sprak op 17 juni een ruime meerderheid van de Tweede Kamer zich hier positief over uit.

Op dezelfde dag bekrachtigde de Eerste Kamer bovendien de initiatiefwet van zeven partijen –CDA, VVD, D66, SGP, CU, VOLT en NSC – die de oude 2%-norm wettelijk vastlegt. Interessant was de stemming van de senatoren van PVV en GroenLinks-PvdA daarbij. De PVV stemde vóór de wet die 2% wettelijk vastlegt, ondanks het ontbreken van een expliciet eigen streefcijfer. GroenLinks-PvdA daarentegen, een partij die juist wel uitspreekt naar 3,5% te willen groeien, stemde tegen – uit zorg over het ‘vastleggen voor toekomstige generaties’.

En in het laatste zit wel een punt! Het demissionair kabinet laat de dekking van de verhoogde norm over aan het toekomstige kabinet. Daarom hebben we op een rij gezet wat het standpunt is van de verschillende politieke partijen en wat hun voorstel is voor financiering.

Drie scheidslijnen in het politieke speelveld

De tabel hieronder toont het politieke speelveld rond de 5%-NAVO-norm, met per partij het standpunt én het voorgestelde of verwachte financieringsmodel. Drie duidelijke breuklijnen tekenen zich af: 1. Volledige steun vs. kritische acceptatie vs. afwijzing 2. Nationale vs. Europese route 3. Bezuinigen vs. herverdelen vs. lenen

Wat kun je als Public Affairs professional met deze informatie?

Voor belangenbehartigers, beleidsmakers en strategen in Public Affairs biedt dit debat een concreet venster op beïnvloeding. Hier enkele aanzetten voor actie:

• Identificeer beleidsmatige knelpunten: Veel partijen steunen de norm, maar worstelen met de financiering. Dit biedt ruimte voor beleidsalternatieven die doelmatigheid combineren met maatschappelijke draagkracht.
• Speel in op partijprofielen: De VVD kiest voor harde bezuinigingen; GroenLinks-PvdA zoekt herverdeling; Volt en D66 richten zich op Europese samenwerking. Met deze profielen in het achterhoofd kun je jouw boodschap laten aansluiten waardoor het makkelijker overgenomen wordt.
• Koppel belangen aan weerbaarheid: Denk aan cybersecurity, infrastructuur of strategische autonomie. Dit sluit aan bij het bredere weerbaarheidsbegrip van 1,5% van de NAVO-norm.
• Werk aan fiches voor kabinetsformatie: Het nieuwe kabinet zal de uitwerking moeten concretiseren. Public Affairs professionals kunnen invloed uitoefenen via fiches voor ministeries en inbreng richting kabinetsformatie.
• Monitor partijprogramma’s en CPB-doorrekeningen: In aanloop naar de verkiezingen van 2025 worden definitieve keuzes gemaakt. Juist daar zit ruimte om via data en voorstellen invloed uit te oefenen op beleidsvorming.

Tot slot

De NAVO-norm is niet langer een vrijblijvende wens, maar politieke realiteit. De komende maanden bieden aan Public Affairs professionals de kans om het debat te voeden met inhoud, alternatieven en slimme beleidsroutes. Zeker nu het zwaartepunt verschuift van geopolitieke noodzaak naar financiële en sociale haalbaarheid.