Menselijke creativiteit: antwoord op onzekere tijden
Door: André van Straten
Landelijke en lokale politiek worstelen dagelijks met het maken van allerlei afwegingen. Door de verschuiving van prioriteiten, dalende inkomsten, stijgende uitgaven en een ongewisse toekomst vanwege mondiale conflicten, groeit de druk op overheden om méér te bereiken met minder middelen. Maar één belangrijke factor, misschien wel de meest belangrijke, wordt daarin te weinig ingezet: menselijke creativiteit.
Juist nú is het essentieel om te investeren in het creatief vermogen van mensen in het publiek domein. Publieke organisaties die creativiteit doelbewust stimuleren, zijn beter in staat om flexibel en efficiënt te reageren op complexe problemen, of het nu gaat om verduurzaming, migratievraagstukken of digitale transformatie.
Een creatieve ambtenaar…?
"Creativiteit is het vermogen om nieuwe, relevante oplossingen te bedenken voor bestaande problemen of uitdagingen," stelt Robert Franken in zijn boek Human Motivation. Het is een definitie die ik in mijn boek De Creatieve Revolutie heb overgenomen, omdat ze glashelder aangeeft waar creativiteit werkelijk om draait: het actief genereren van waardevolle ideeën als antwoord op praktische uitdagingen.
Creativiteit komt je niet aanwaaien. Het is geen mysterieus talent of gave. Het is een vaardigheid die doelgericht ontwikkeld en getraind moet worden. Het vraagt lef, geduld en heel veel oefening.
Organisaties die hun mensen stimuleren om creatieve ideeën te ontwikkelen, te delen en te testen, versterken hun menselijk kapitaal enorm. Zo’n versterking is niet alleen prettig - een creatiever mens is een gelukkiger mens blijkt uit onderzoek - maar ook essentieel in een samenleving waarin veranderingen zich razendsnel aandienen. Creativiteit maakt dat je wendbaar bent. Als mens en als organisatie.
Daarom pleit ik voor een bewuste integratie van creativiteit in het publieke domein. Kunstmatige intelligentie kan hierin een katalysator zijn: niet om mensen te vervangen, maar juist om hen beter te laten samenwerken en sneller goede oplossingen te genereren. Creativiteit werkt het best, zo laat ik ook in mijn boek zien, vanuit een heldere methode. Niet meteen gaan brainstormen, maar het proces doorlopen van Waarnemen naar Ontrafelen naar Waarmaken. ‘W.O.W.’ dus.
Politici benadrukken graag het belang van veerkracht en wendbaarheid bij maatschappelijke veranderingen. Maar zulke begrippen blijven leeg als ze niet worden vertaald naar concreet gedrag binnen organisaties. Het gaat erom medewerkers actief te betrekken, uit te dagen en hun het vertrouwen te geven dat hun ideeën serieus genomen worden.
Een experiment
Durf te experimenteren. Stel bijvoorbeeld een team samen dat met een specifiek probleem aan de slag gaat. Een team dat is gebaseerd op, waarom niet, de Marvel-superhelden 'the Avengers'. Met verschillende rollen, zoals de tactische Captain America, de daadkrachtige Hulk en Vision als de kunstmatige intelligentie. Inderdaad, heel anders dan een kleurprofiel!
Het klinkt wellicht luchtig, maar creativiteit floreert juist in een sfeer waarin je speelsheid en structuur combineert. Het gaat gegarandeerd mooie ideeën opleveren. Absolute randvoorwaarde is wel dat in de organisatie de bereidheid bestaat om de ideeën bij ‘gebleken geschiktheid’ uit te voeren of onderdeel te maken van het primaire proces.
De creatieve revolutie
De echte revolutie zit deels in kunstmatige intelligentie, maar vooral ook in hoe we als mensen onze creativiteit inzetten om die kunstmatige intelligentie te benutten. De creatieve revolutie wacht niet tot de politiek groen licht geeft, zij vraagt juist nu om moedige leiders, mensen die durven te investeren in de creatieve kracht van hun mensen.
Want wie creativiteit serieus neemt, bouwt niet alleen een toekomstbestendige organisatie, maar bouwt ook aan een maatschappij die werkelijk veerkrachtig en wendbaar is – precies wat politici van ons als burgers verwachten.
André van Straten
Creativiteitsexpert, auteur van De creatieve revolutie (Haystack, 2024) en co-auteur van Managementtrends 2025 (Haystack, 2024). Met ruim dertig jaar ervaring in de creatieve sector ontwikkelt hij creativiteitsworkshops en geeft hij lezingen en presentaties voor overheid en bedrijfsleven.
https://www.managementboek.nl/boek/9789461266224/de-creatieve-revolutie-andre-van-straten
