Lof der saaiheid
Sinds enige tijd is oud-correspondent Kees Broere als associate partner verbonden aan de Public Affairs Academie. In een wekelijkse blog zal hij ingaan op de actuele politieke situatie, maar deze actualiteit ook in een breder perspectief plaatsen. Dit aan de hand van zijn ervaringen uit 40 jaar correspondentschap in meer dan 80 landen.
Natuurlijk, zij hadden gelijk, die twee inheemse mannen die ik in 1985 op het platteland van Guatemala ontmoette. Ik vertelde dat ik uit Nederland kwam, en zei dat dat zo’n tienduizend kilometer verwijderd was van de plek waarop wij met z’n drieën stonden te praten. Ach arme jongen, was hun oprechte reactie, ‘zo geïsoleerd.’
Bewust of onbewust gaan de meeste mensen ervan uit dat hun eigen fysieke bestaan zich in het centrum van de wereld afspeelt. Dat is uiteraard al heel lang zo; de wereldkaart met Europa in het midden is er niet toevallig gekomen. Ikzelf werd mij hiervan nog eens goed bewust toen een voormalige China-correspondent van de Volkskrant een kaart toonde waarop ‘zijn’ land pontificaal in het midden lag.
En zo leer je anders kijken. Welkom in het verleden van het Rijk van het Midden. En welkom in de wereldpolitieke toekomst. Het Westen heeft zijn langste tijd als dominante macht gehad. En daarmee Nederland dus ook – zo het in de ogen van niet-westerlingen die macht al ooit echt heeft gehad.
Een onverwacht compliment
Mijn journalistieke leven heeft zich vooral afgespeeld in wat tegenwoordig ‘het mondiale Zuiden’ heet (een gebied dat landen omvat die zich overigens grotendeels in het topografische Noorden bevinden). In mijn onlangs verschenen boek met journalistieke herinneringen, Kloppen voor de lift, vertel ik hier meer over. En bij vrijwel elk verhaal is de onbenoemde achtergrond dat Nederland, het land waar ik toevallig vandaan kom, er politiek in het mondiale Zuiden nauwelijks toe doet.
Handelsnatie, liberale welvaartstaat, democratische rechtstaat, polderwonder: het zal allemaal wel. In alle media die ik als correspondent op diverse continenten volgde, was het doorgaans zoeken naar zelfs maar een klein bericht over de politieke gebeurtenissen in Nederland. Dat stemt bescheiden, en dat is allesbehalve een slechte zaak.
Maar het valt ook als een compliment op te vatten. Een compliment aan de saaiheid, laat me het zo samenvatten. Dat in Nederland politiek ‘niets nieuwswaardig’ gebeurt, heeft vooral te maken met de stevige instituten die dit kleine land overeind houden, los van de toevallige politieke signatuur. Zelfs met een demissionair kabinet loopt alles gesmeerd en gaat alles zijn rustige gangetje.
Nieuwe bondgenoten
Of moet ik zeggen: liep? En ging? In veel van de ‘mondiaal zuidelijke landen’ die ik als correspondent bezocht, was een kern van de vele problemen, dat de maatschappelijke instituten te zwak, corrupt of zelfs zo goed als afwezig waren, terwijl de landelijke politiek alles leek te domineren. Altijd ophef en vertier, nooit eens een slaapverwekkende dag. Als ik daar de Nederlandse lof der saaiheid tegenover zette, waren de reacties vaak bijna afgunstig.
Maar de geopolitieke transformatie waarin de wereld zich bevindt, laat het mondiale Zuiden al net zo min als Nederland onberoerd. Een Afrikaans land bijvoorbeeld, dat met China en Rusland nieuwe bondgenoten vindt, zal zich ook eerder afzetten tegen een westers land als Nederland, dat alles zo fijn voor elkaar leek te hebben. Want is daar bijvoorbeeld geen koloniaal machtsmisbruik voor nodig geweest?
En in Nederland zelf piepen en kraken de instituten, terwijl de politiek er soms bijzonder luidruchtig begint te worden (en in het woordgebruik steeds meer geweld laat doorschemeren). Als in zo’n land de verkiezingen gewonnen worden door iemand die ‘de Nederlander weer op de eerste plaats wil zetten’, zal dat politieke nieuws typisch genoeg het buitenland wél halen.
Spannend, toch?! Of misschien wel doodeng.
Je leest meer over de verhalen en ervaringen van Kees Broere in zijn recent verschenen boek: ‘Kloppen voor de lift. Herinneringen van een correspondent'
Eind september 2023 sloot Kees Broere de laatste tekst voor Kloppen voor de lift af. De maand erna ontplofte het conflict in Israël-Palestina en weer een maand later kende Nederland historische verkiezingen. Gebeurtenissen die ook gevolgen hebben voor hen die zich inzetten als journalist. Broere noemt dit werk een ‘nachtkastjesboek’, met verhalen uit de tijd waarin het noodzakelijk, maar ook ‘leuk’ was om serieuze journalistiek te bedrijven. Inmiddels staat het vak onder steeds grotere druk. Dat heeft niet alleen gevolgen voor de pers, maar voor de hele samenleving. In een periode van zo’n 40 jaar werkte Kees Broere als verslaggever en correspondent in meer dan 80, over de hele wereld verspreide landen. Hij deed dat voor kranten, met name de Volkskrant, maar ook voor NOS-televisie en -radio.
Kloppen voor de lift is een bijzonder onderhoudend, anekdotisch en toch ook uiterst serieus boek. Een hommage aan niet alleen het mooiste vak ter wereld, maar ook aan al die zo diverse en bijzondere mensen die hun verhalen met journalisten delen.